Kleine bron en de kunst van het buigen

Geschreven door Anja van de Poppe

Enige tijd geleden maakte ik een praatje met een kersverse moeder. We stonden achter elkaar te wachten in de rij bij de kassa. Haar baby, die ik pas enkele dagen of weken oud schatte, droeg ze in een draagzak op haar borst. Het klein koppie met plakkerige zwarte haartjes stak net boven de rand uit. Ik vroeg aan de moeder of ze het niet ‘eng’ vond om zo met haar baby op stap te gaan en zo ontspon er zich een leuk
gesprek. Kersverse moeders zijn vaak durfals; als je een kind gebaard hebt lijk je de hele wereld aan te kunnen.
Die vrolijke moeder en haar kleine baby lieten me niet snel meer los. Dat kwam omdat ik later op de avond een andere jonge moeder op het beeldscherm zag. Zo heel anders. Ook zij droeg haar kindje tegen zich aangedrukt. Het was levenloos en met bebloed hoofdje. De wanhoop en het verdriet spatte van het gezicht van de nog jonge moeder. Het betrof, dat vermoedde u vast al wel, een reportage over de mensonterende situatie in Gaza. Maar het beeld van een totaal ontredderde moeder is van vele tijden en
plaatsen. Mater Dolorosa, moeder van smarten. Het houdt niet, nooit op.
Dat volwassenen elkaar naar het leven staan is al erg genoeg, maar dat kinderen, klein en kwetsbaar als ze zijn, daar het slachtoffer van worden is werkelijk onvergeeflijk. En dan al die ontroostbare moeders en vaders….
Bij het zien van die vreselijke tv-beelden verscheen de baby van die ochtend in de supermarkt weer voor mijn geestesoog. Zo intiem en behaaglijk in de draagzak bij zijn levenslustige moeder. Onder de zwarte haartjes van het kindje had ik de fontanel zien kloppen op het ritme van de hartslag. Het zag er zo teer en kwetsbaar uit, alsof het kind net uit z’n ei was gekropen. Alles ademde hier naar pril geluk. Hier wél, maar elders en op datzelfde moment stierven pasgeboren kinderen een brute dood! De gelijktijdigheid
van al die contrasterende gebeurtenissen en levens op een en dezelfde wereld is haast niet te verteren.

Ik heb me ooit laten uitleggen hoe Japanners elkaar dienen te begroeten. Ojigi heet dat: de kunst van het buigen. Allereerst de voeten een beetje uit elkaar. Om te laten zien dat je geen kwaad in de zin hebt, de linkerhand over de rechter (traditioneel werd namelijk met de rechterhand het zwaard getrokken) en
vervolgens diep buigen. Hoe diep hangt af van wie je tegenover je hebt. Hoe dieper de buiging, hoe groter het respect dat je daarmee voor de ander toont. Maar de diepste buiging, helemaal plat op de grond, maak je als je schuldbewust diepe spijt wil betuigen.

Wat daarbij vooral ook van belang is, is dat je de ander je kruin toont. Want je kruin is je zwakke plek. Door je kruin te laten zien, toon je je van je kwetsbare kant en daarmee van je goede en vredelievende gezindheid. Die kruin staat voor wat in onze babyjaren onze fontanel is geweest. Fontanel betekent letterlijk kleine bron (van het Franse ‘fontaine’). Bij aanvang van ons leven is die nog open, beweeglijk en flexibel, maar binnen korte tijd groeien de schedeldelen van de baby naar elkaar toe en wordt de kleine bron gedicht. Maar die kleine bron, waar onze hartenklop eerst zichtbaar en later onzichtbaar pulseert, is en blijft een gevoelige plek.
Een dunne plek (a thin place) in ons lichaam waar aarde en hemel elkaar raken. De zevende chakra voor yoga beoefenaars, ons permeabel doorgeefluik van en naar de
kosmische energie van het heelal.
Voor mensen die in de oorlog de jappenkampen hebben doorstaan, zal de Japanse kunst van het buigen ongetwijfeld nare of zelfs traumatische herinneringen oproepen. Zo gaat dat als culturele gebruiken worden ingezet om mensen tegen elkaar op te zetten of te vernederen. Maar als we het buigen en zelfs knielen voor elkaar kunnen zien als teken van dankbaarheid, respect en mededogen (denk ook aan paus Franciscus die in navolging van Jezus knielde voor gevangenen), dan zou het misschien wel goed zijn om wat vaker voor elkaar door de knieën te gaan. Om zo onze kinderlijke kleine bronnen weer wat te laten opborrelen en te laten samenvloeien. Want zijn wij niet allemaal mensenkinderen op zoek naar een veilige en vredige plek om te leven?