Vrijzinnig evangeliseren, met een herziene Bijbel

Laat ik beginnen met het uitspreken van mijn grote waardering aan de schrijvers van ‘Weg met de Bijbel’. Waardering voor het feit dat drie vrijzinnige theologen ervoor gekozen hebben, om de Bijbel weer centraal te stellen, en om zelfs een gids voor vrijzinnig Bijbellezen op te stellen. Wij, vrijzinnige christenen hebben ons lange tijd gericht op het vrijzinnige: dat was in een kerkelijke natie hetgeen ons onderscheidde van de rest. Maar onze geseculariseerde tijd vraagt om een ‘coming out’ als christenen. Daar worden wij op aangesproken, en terecht.

De Bijbel, ons unique selling point

Wij onderscheiden ons niet zozeer meer door het vrijzinnige. Maar wel met het feit dat we een kerk zijn, en staan in een christelijke traditie. De nadruk is kortom verplaatst van ‘vrijzinnig’ naar ‘christelijk’. Dat valt mij met name op in de gesprekken die ik voer met generatiegenoten, of mensen die jonger zijn dan ik. Het gaat dan veelal om mensen uit stedelijke gebieden, die in een volstrekt post-kerkelijke omgeving zijn grootgebracht. Dat de remonstrantse kerk de eerste kerk was die het homohuwelijk toeliet, of vrouwen op de kansel had, dat zegt ze niet zo veel meer. Daar hoef je wat hen betreft niet meer voor naar een kerk. Zij willen wel van mij weten, waar ik voor sta, en waar ik mijn geloof en overtuigingen op baseer. Je komt dan als vanzelf uit bij de Bijbel en dan besef je dat dit boek eigenlijk- en ten diepste- onze ‘unique selling point’ is. En dat we met de Bijbelse verhalen eigenlijk goud in handen hebben. Een schat, die we te lang links hebben laten liggen; al helemaal als we deze verhalen op vrijzinnige wijze weten te lezen, en vertalen naar het dagelijkse leven.

Deze nadruk op de Bijbel en de Bijbelse verhalen zie ik breder in kerken. Het valt mij op, terugkerend naar Nederland na vier jaren in Londen, dat veel nieuwe succesvolle initiatieven vanuit de kerken in ons land stevig verankerd zijn in de Bijbelse verhalen. De Nieuwe Poort, De Nieuwe Liefde, Areopagus in Bloemendaal , de Pop-up Kerk- zij staan allen volop in de Bijbelse traditie, en zij weten een breed (meestal niet kerkelijk) publiek aan te trekken. Het is dankzij deze initiatieven weer ‘in’ om iets met het geloof te doen. Met Kerst en Pasen wordt er geluisterd naar een zinvol Bijbels verhaal. In vrijzinnige kringen zie ik dit minder gebeuren. De tijd is er (volgens mij) rijp voor, om te staan voor het Bijbelse verhaal en in mijn jaren als Algemeen Secretaris wil ik daar zeker de nadruk op leggen.

De kerk kan de waarheid niet meer claimen, God zij dank

Dat geldt voor de eigen kring, voor ledenwerving maar ook voor onze rol in de brede samenleving. Ik denk bijvoorbeeld aan mijn tijd in Londen, waar ik de afgelopen jaren veel te maken heb gehad met bankiers in de City. In de gesprekken met hen nam ik vaak mijn uitgangspunt in een Bijbels verhaal. En dat werd ook op prijs gesteld (en haast van mij verwacht). Niet op moraliserende wijze, want dan ben je meteen de aandacht kwijt. En terecht overigens: te lang heeft de kerk de waarheid geclaimd, en de zeggenschap over de moraal. Die tijd is God zij dank voorbij. Nee, ik gebruikte de Bijbelse verhalen als spiegel, en als duiding. Hier zit een wijsheid in verborgen, die ieder voor zich moet ontdekken en die wat mij betreft van eeuwige waarde is. En als wij ergens ons handelen, onze waarden, en onze richting op kunnen baseren, dan is het op deze Bijbelse verhalen. Voor dergelijke gesprekken kies ik de Bijbelse verhalen zorgvuldig.

Read your bible pray every day? Prima, maar dan wel de ‘best of’

En nu wil ik komen met een concreet voorstel. Ik kom tot dit voorstel dankzij jullie boek. Aan het begin van het boek noemen jullie namelijk de ‘Jefferson Bijbel’, een soort ‘best of’ van Bijbelse verhalen. Jullie zijn daar op tegen. ‘Wij menen dat het zinvol en goed is de Bijbel- zoals hij is- serieus te nemen, en vooral te blijven lezen.’ Het idee van de Jefferson Bijbel liet mij niet los. Ik ben er eigenlijk wel een voorstander van, en wel voor een specifieke doelgroep. En dat is de steeds groter wordende groep in onze samenleving die wat de Bijbel betreft volstrekt analfabeet is. Maar die wel geïntrigeerd is door de verhalen. ‘Read your Bible, pray every day’, zingt mijn dochter van vijf op haar Britse school. Zou ik het een buitenstaander aanraden, om dagelijks in zijn eentje de Bijbel te lezen? Nee. Ik vermoed dat hij direct afhaakt. En daarom pleit ik voor een ‘best of’ van Bijbelse verhalen als een soort introductie voor mensen die er meer vanaf willen weten. Als een vorm van ‘vrijzinnige evangelisatie’. De Bijbel is onze ‘unique selling point’, maar nu moeten we hem wel op zo’n manier de markt op brengen, dat hij gelezen wordt, en hongerig maakt naar meer. En als cadeau bij deze vrijzinnige Jefferson Bijbel krijgen ze, uiteraard,  ‘de gids voor vrijzinnig Bijbellezen : weg met de Bijbel’.